Người dân Việt thường chọn cây mai để thờ tự và trang trí trong nhà không phải là điều thiên nhiên. Hoa mai trong ngày lễ Tết đặc thù là Tết tại Nam Bộ có ý nghĩa rất linh thiêng và quan trọng, cộng Nhận định trong bài viết này.
Cứ mỗi lúc Tết đến, tuyến phố phường, nhà cửa người Việt đều trang trí những đóa hoa mai vàng, những cành mai được người người kỹ lưỡng chọn lọc để mang về dâng lên ông bà tiên nhân, cầu mong cho một năm mới an khang, hạnh phúc.
Thế nhưng ít ai biết được vì sao hình ảnh cây mai vàng lại là biểu trưng của ngày Tết cựu truyền của người Việt. Ấy là lí do mà chúng tôi mong đợi mang tới cho bạn những thông tin hữu ích để hiểu hơn về văn hóa người Việt.
1. Thông báo cây hoa mai
xuất xứ hoa mai
Trong tiếng anh, hoa mai là Apricot Flowers và có tên kỹ thuật là Ochna integerrima. Ngoài ra, cây mai còn có tên khác là cây hoàng mai. Cây thuộc họ Mai (Ochnaceae) và rất được ưa thích vào ngày Tết Nguyên Đán ở Việt Nam, đặc trưng là ở miền Nam.
Tại Việt Nam, cây mai có mặt cốt yếu tại những khu rừng thuộc dãy Trường Sơn, Đồng bằng sông Cửu Long, và các tỉnh giấc Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa. Ở các vùng cao nguyên cũng có 1 vài lượng ít cây sinh sống.
nguồn gốc của hoa mai là trong khoảng Trung Quốc, chúng xuất hiện trên quốc gia này cách đây khoảng hơn 3000 năm trước. Theo biên chép của Phí Cung Ấn đời Minh ở sách “Trân hương bảo ngự” đề cập rằng: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai. Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi”. Dịch ra có tức thị "Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong giá lạnh. Trụ vương thường đội tuyết cộng ngắm."
Nhờ vẻ đẹp của hoa mai, trong khoảng thời xa xưa, người Trung Quốc vốn ưa thích hoa mai, hoa mai cộng với Tùng, Cúc không chỉ được xem là nhóm “Tuế hàn tam hữu” mà còn được được trân trọng là quốc hoa của mình.
Thuở Việc đầu tiên, hoa mai được đặt với những cái tên nghe khá hoa mỹ và dựa trên đặc biệt của hoa như “Yên chi mai” chỉ loài hoa mai có màu đỏ hồng, “Thủy tiên mai” là loại hoa mai 6 cánh tròn giống như hoa thủy tiên, “Lục ngạc mai” tức loài mai có đài hoa màu xanh đậm,… Theo tư liệu cũ biên chép lại, hoa mai của Trung Quốc được phân thành 4 loại chính, ấy là: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.
Hoa mai Ban đầu vốn là cây hoang dại. Cây thích ứng tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới, khả năng sinh trưởng và phát triển tốt. Người ta cảm thấy nếu như cây mai được trông nom cẩn trọng thì hoa nở sẽ rất đẹp và cây có tuổi thọ cao.
Chính nhờ đặc điểm rụng lá vào cuối mùa đông, nở hoa khi đầu mùa xuân nên cây mai thường được trồng làm cây cảnh chơi Tết Nguyên Đán ở châu Á khái quát và Việt Nam kể riêng.
==== > Xem thêm: Top 10 cây mai vàng khủng nhất Việt Nam
Đặc điểm của cây mai vàng
hình trạng và bộ rễ
Cây mai có dáng vẻ thanh cao, thuộc loại cây đa niên, tức có thể sống và lớn mạnh tốt đến hơn một trăm năm. Cây mai vàng là cây thân gỗ, nên thân vững chắc, cành hơi giòn nhưng vẫn có thể uốn để tạo dáng cây. Thân cây xù xì và phổ biến cành rộng rãi nhánh. Tán cây có lá thưa, nếu để vững mạnh tự do thì cây mọc trong khoảng hạt có thể cao tối đa đến 20 – 30m. Gốc cây khá to, và bộ rễ cây mai vàng lồi lõm có độ đâm sâu tới 2 – 3m.
Lá mai
Lá mai là lá đơn, mọc xen kẽ so le, có phiến lá hình dạng trứng thanh mảnh dài. Lá có màu xanh biếc nhưng mặt dưới của lá màu khá ánh vàng.
Đặc điểm của cây mai
Hoa mai
Hoa mai là loại hoa lưỡng tính. Hoa mọc ra từ các nách lá và tạo thành từng chùm. Việc ban đầu hoa mọc ra hoa cái, sau đấy hoa cái sẽ nở bung ra xuất hiện những chùm nụ xanh non. Từ một tuần, nụ hoa sẽ nở thành những cánh hoa mai vàng tươi nhãi. Cấu tạo hoa mai thường có 5 cánh nhỏ và mong manh nhưng cũng có bông đặc trưng lên đến 9 – 10 cánh. Hoa mai thường nở trong 3 ngày sẽ tàn.
thời gian nở
Tuy hoa mai thường nở vào mùa xuân nhưng do thời tiết đổi thay nên việc ra hoa cũng thất thường, dẫn đến hiện tượng cây mai nở sớm hoặc hoa mai nở trái mùa. Ko phải rất nhiều hoa đều có thể đậu quả. Nếu hoa nào đậu thì sau lúc tàn, bầu noãn của hoa sẽ phình lớn lên. Thời gian sau sẽ kết hạt.
hai. Ý nghĩa hoa mai ngày Tết
trong khoảng xưa, cây mai đã gắn bó với làng quê ruộng vườn xứ sở Việt Nam, gắn bó với con người từ lúc tổ tiên khai đất lập làng để sinh sống. Cây ươm mầm, cắm rễ sâu trong đất, chẳng chịu tạ thế phục bởi gió bão, dù thời tiết có nghiệt ngã đến mấy vẫn bền bỉ theo năm tháng, vẫn tràn đầy sức sống nở hoa đầu xuân.
Nên cây mai được cha ông ta ngày xưa ví như là biểu tượng của cốt cách, luôn giữ vững trong tâm khảm đạo lý ân nghĩa, như nhựa sống bền bỉ trải qua bao gió sương để rồi đơm hoa đúng vào đầu xuân đem lại sắc hương ngọt ngào.
tục truyền, trước lúc Mãn Giác Thiền sư viên tịch đã viết:
"Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một nhành mai."
Chỉ sau một đêm, trước thềm tự nhiên hàng loạt những nhành mai nhộn nhịp một cách kì diệu. Có nhẽ Thế nên gia đình nào cũng nỗ lực trang trí một vài hoa mai tấp nập trong nhà với mong ước thao tác sang năm mới có rộng rãi niềm vui, hạnh phúc.
Không những thế sắc mai vàng biểu trưng cho sự no đủ, giàu sang phú quý. Mai vàng nở đầu năm như đem lại sự phồn vinh, hạnh phúc cả một năm.
3. Các loại hoa mai
Theo Báo cáo, trên toàn cầu hiện nay có khoảng hơn 24 loại cây mai và tại Việt Nam có khoảng 19 loại. Trong ấy, 6 loại mai phổ biến nhất trên thế giới đấy là Mai Cao Miên (Mai vàng Campuchia), Mai vàng Indonesia, Mai vàng Myanmar, Mai vàng Nam Phi, Mai vàng châu Phi và Mai vàng Madagascar.
Bên dưới là tổng hợp những loại mai đa dạng nhất:
Mai Tứ Quý
Cây mai Tứ Quý còn được gọi là cây mai đỏ và có tên kỹ thuật là Ochna Atropurpurea. Đây là loài hoa kiểng không những mở vào màu xuân mà có thể nở quành năm. Đặc thù hơn phổ thông loài khác, cây mai này nở hoa hai lần, lần đầu màu vàng, lần tới màu đỏ. Khi đầu nở, hoa mai có 5 cánh vàng tươi sẽ rụng hết lúc tàn, còn 5 đài hoa chuyển sang đỏ sẫm và úp vào như búp ôm lấy nhụy hoa.
Hạnh Mai
Cây hạnh mai có tên kỹ thuật là Prunes Mume, tên gọi khác là cây mai mơ. Nó có chiều cao tránh được hơn phổ thông loài khác, chỉ khoảng 6 – 9m. Lá cây mai mơ bản rộng hình bầu dục, nhọn ở đầu và có răng cưa nhẹ. Hoa mai 5 cánh thường có hai sắc màu vượt bậc là trắng và hồng. Quả khi non thì màu xanh, khi chín sẽ có màu vàng và có vị chua chua ngọt ngọt.
Bạch Mai
Hoa bạch mai có chiều cao tối đa khoảng 15m, được trồng cốt yếu ở Bến Tre, vùng núi Bà Đen – Tây Ninh, Hà Tiên. Hoa có màu trắng tinh khiết, gồm 6-8 cánh dày, khá tròn, nhụy vàng và khá giống như hoa sứ. Một điểm yếu của oài mai trắng này hơi khó trồng và săn sóc.
Hồng Mai
Tên khoa học của cây Hồng mai là Jatropha pandurifolia thuộc cây thân gỗ, chiều cao chỉ khoảng 1 – 4cm. Lá cây màu xanh thẫm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Hoa hồng mai 5 cánh, màu hồng xinh và nhị hoa vàng tươi. Hoa mọc thành cụm ở các đầu nhánh và nở tản mác vòng quanh năm chứ không chỉ vào mùa xuân. Quả của hồng mai lúc chín thì có màu nâu đen.
Hoàng Mai
Đây là loại cây hoa mai vàng còn có tên khác là Lạp mai. Những bông hoa năm 5 cánh nhỏ nhắn, có màu vàng tươi oắt. Cây có tên Lạp mai vì loại cây mai này mỗi năm chỉ nở một lần vào cuối tháng chạp âm lịch.
Song Mai
Vốn dĩ được gọi tên tương tự là vì loài mai này thường ra hoa kết trái từng đôi. Hoa có màu trắng muốt, trông thanh khiết và tinh khôi.
Mai Chiếu Thủy
Cây mai chiếu thủy là loài cây đa niên có tên kỹ thuật là Wrightia Religiosa chỉ cao khoảng 1,5m có rộng rãi cành nhánh, gốc cây khá to. Lá cây nhỏ nhưng dài và mọc theo cặp. Hoa có màu trắng và mọc thành từng chùm nhỏ, gồm 5 cánh nhỏ và có mùi thơm nhẹ nhàng. Được gọi như thế là do cây có đặc điểm cuống hoa luôn hướng xuống dưới đất.
Nhất Chi Mai
Cây nhất chi mai có gốc to xù xì, thân gỗ đen bóng. Lá nhỏ, có màu xanh non, phần đầu nhọn nhìn giống hình mũi mác. Hoa nhất chi mai nhỏ hơn so với các loại khác gồm phổ thông cánh mỏng, Đầu tiên có màu trắng, đến sắp khi hoa tàn thì chuyển dần sang màu đỏ. Hoa có thể mọc bông đơn hoặc thành chùm.
Mai cúc
Mai cúc là loại cây thân gỗ, có phổ biến nhánh và có nguồn gốc trong khoảng Bình Định. Hoa ra cánh nhiều hay cánh ít, hoa được coi sóc tốt thì có thể đạt tới 150 cánh. Mai cúc giống, cao khoảng 30cm có giá khoảng 150.000 đồng/cây, còn mai cúc to, cao khoảng 1m5 có giá khoảng 3.900.000 đồng/cây.
Mai đại lộc
Mai đại lộc được biết đến là dòng đọt đỏ quý hi hữu được phổ quát người ưa thích. Cánh khít, tròn, màu sắc sặc sỡ, nhộn nhịp và chúng có số lượng cánh trong khoảng 24 đến 56 cánh. Hoa mai đại lộc là biểu trưng của sự may mắn, là một bắt đầu tốt đẹp, hoàn hảo và phồn thịnh vượng cho một năm mới.
Mai xanh
Mai xanh có tên gọi khác trong tiếng anh là Petrea Volubilis cây thuộc họ Mai và là một loại cây phổ quát và có nguồn gốc từ Trung Mỹ và Mexico. Cây thân leo, phần thân cây sần sùi và có màu nâu xám, chiều dài thân cây có thể lên tới 10 - 12 mét. Phổ quát 2 giống mai xanh, ấy là giống hoa mai Thái và giống mai hoa xanh Đà Lạt.
một số loại hoa mai khác
Ngoài những loại mai phổ biến nhất ở trên, Việt Nam còn có phổ quát loại mai khác. Chả hạn như cây mai hoa đăng, cây mai dương, cây mai chỉ thiên (cây mai vạn phúc, cây mai tiểu thư), cây thanh mai, cây mai hoàng yến, cây hoa mai đá, cây tùng tuyết mai, cây mai nhật, cây mai thái, cây cẩm tú mai, cây mai rừng (mai núi), cây bạch tuyết mai,…
4. Cách trồng cây mai
phương pháp nhân giống cây mai vàng
Cây hoa mai có thể được nhân giống bằng đa dạng cách, trong đấy phổ quát nhất là gieo hạt và chiết cành. Mỗi phương pháp đều có những ưu nhược điểm riêng đối với cây mai như sau:
công nghệ gieo hạt: khi gieo hạt, bạn sẽ có số lượng phổ thông cây mai con, chúng có thể sống trong khoảng 30 - 40 năm nếu được lớn mạnh tự do, giúp tiết kiệm công sức và thời kì. Tuy vậy, điểm yếu là cây mai mới sẽ không mang những đặc tính tốt trong khoảng cây mẹ như: Ít cành hơn, hoa lá nhỏ, màu sắc khác,…
kỹ thuật chiết cành: Ưu điểm của cách này chính là giữ nguyên được những đặc tính tốt từ cây giống Việc đầu tiên. Khi chiết cần phải chọn cành nhỏ, mạnh khỏe rồi cắt khoanh vỏ dài 3 – 4cm, bảo đảm ko cắt lẹm vào gỗ. Sử dụng hỗn tạp đất trộn với xơ dừa, phân chuồng hoai mục,… để bó quanh đó vết cắt. Sau đấy thường xuyên tưới nước, coi sóc đến khoảng 3 tháng sau thì bầu đất ra rộng rãi rễ rồi các bạn mới tiến hành cắt nhánh đó rời khỏi cây mẹ.
kỹ thuật trồng cây mai vàng
lúc trồng cây mai, các bạn cần bảo đảm được mật độ, khoảng cách trồng cây đủ rộng để cây tăng trưởng toàn diện.
Đầu mùa mưa là thời điểm xuất sắc nhất để trồng mai.
Đất trồng cũng là một yếu tố rất quan trọng, bạn cần chuẩn bị đất toàn bộ độ ẩm, độ mùn và dưỡng chất bằng cách trộn thêm với xơ dừa, tro trấu, than bùn và phân chuồng hoai mục,...
Mai vàng là giống cây chịu được nắng hạn nên bạn có thể tưới nước 2 lần/ngày vào buổi sáng và chiều tối cho chúng với một lượng phù hợp, bảo đảm cây ko bị héo mà cũng không bị ngập úng.
Trong giai đoạn trồng bạn phải phối hợp bón phân với những loại phổ thông đạm và lân cho cây thay vì kali. Có thể dùng phân NPK với lượng thích hợp, bón xa gốc cây và bón khoảng 2 – 3 lần/tháng. Nên bón phân vào mùa mưa thì sẽ hiệu quả hơn. Không chỉ có vậy, sau lúc thay đất cho cây khoảng 3 – 4 tháng, có thể bón thêm cho cây phân chuồng, phân gia súc gà, vịt.
Nhớ đều đặn dọn cỏ dại, vun xới gốc và bắt sâu bệnh cho cây. Hoặc lời khuyên cho bạn là nên diệt cỏ trước lúc vào mùa mưa cho mai nhé!
6. Cách coi ngó cây tương lai Tết
công nghệ cắt tỉa cây mai
bạn cần cắt tỉa cành hợp lý tùy theo dạng hình và kích thước Việc ban đầu của cây. Thông thường sẽ cắt bỏ ⅓ cành đi hoặc tỉa cành trên ngắn hơn hàng dưới giống như dáng cây thông.
thời điểm tỉa cành hợp lý là trước ngày 15 âm lịch, nếu như chậm chất thì cũng chỉ nên vào ngày 20.
Vệ sinh cây mai
các bạn có thể dùng vòi phun nước mạnh vào cây để rong rêu, nấm mốc ở thân cây bị bong tróc ra sạch. Hoặc cách khác là sử dụng phân ure pha đặc phun vào cây (không để chảy xuống gốc), đợi 10 phút rồi đánh bật nấm mốc bằng cách sử dụng bàn chải chà mạnh lên cây.
Hình ảnh chậu mai vàng luôn là lựa chọn của người Việt để dâng lên tiên nhân và trang hoàng trong ngày Tết đề cập lên sự bền vững, niềm tin và sự bình im của cuộc sống, mong đợi một năm mới tràn trề hạnh phúc, no ấm và đầy may mắn.